Wielkie odkrycia geograficzne, a Portugalia

Utarło się, że epokę wielkich odkryć geograficznych zapoczątkował Krzysztof Kolumb swoja pierwszą podróżą do Ameryki (czy też do Indii jak ówcześnie sądzono). Po tym wydarzeniu, ale również przed, wielu żeglarzy i podróżników chcących zaspokoić chęć poznania oraz zdobyć sławę szukało po świecie nieznanych ziem. Dziś wiadomo, że przyniosło to mnóstwo zapisów w kronikach oraz spowodowało wpisanie istotnych dat w historie krajów i regionów nie tylko odkrywanych, ale również odkrywających.

Portugalia w XV i XVI wieku, poprzez odwagę i ciekawość śmiałków oraz po części zachłanność władz, w znacznym stopniu wpłynęła na rozwój kartografii. Mimo to nie od dziś wiadomo, że wymieniony wcześniej Kolumb mógł się stać legendą portugalskiej floty, a nie hiszpańskiej. Gdy w roku 1485 król Portugalii Jan II odrzucił plan podróży na zachód w poszukiwaniu Indii, Krzysztof zwrócił się o pomoc do Hiszpanii i dzięki temu odniósł sukces.
Portugalskie królestwo kolonialne zapoczątkowane zostało już w 1415 roku zdobyciem Ceuty, a niedługo później odkryciem Madery oraz Azorów. Ponad 30 lat później Wyspy Zielonego Przylądka trafiły pod kuratelę Portugalczyków stając się kolonią. Chęć opłynięcia Afryki od południa w roku 1488 zmusiła Bartolomeu Diasa do zacumowania w dzisiejszym RPA. Choć bunt załogi spowodował szybki powrót to miejsce tamto nazwano Przylądkiem Dobrej Nadziei (najpierw Przylądkiem Burz).
Jednym z najsłynniejszych podróżników portugalskich przełomu XV i XVI wieku był Vasco da Gama. Kontynuując w latach 1497-1499 ekspansję wybrzeży afrykańskich stał się odkrywcą morskiej drogi do Indii. Dzięki niemu Europa mogła ponownie cieszyć się przywilejem bezpośredniego handlu z Azją.
Jeden z pokaźniejszych krajów w naszych czasach został również odkryty przez Portugalczyków. Brazylia, największy kraj portugalskojęzyczny, trafił w ręce wyprawy Pedro Alvaresa Cabrala w roku 1500. Założona tam kolonia stała się jedyną umiejscowioną w Ameryce Południowej. Warto zwrócić uwagę na polski akcent wydarzenia – przewodnikiem podróży był Gaspar da Gama, przybrany syn Vasco, poznański Żyd. On również był współodpowiedzialny za wcześniejsze dotarcie do Indii.
Portugalczycy korzystając ze swoich kolonii handlowali najczęściej pieprzem i wieloma hinduskimi przyprawami. Spowodowało to szybkie wzbogacenie się kraju czego efektem stały się stawiane lub rozbudowywane w tamtych czasach liczne budowle (m.in. siedziba Zakonu Chrystusowego w Tomar oraz strzegąca wejścia do lizbońskiego portu Torre de Belem.
W roku 1522 ekspedycja żeglarska pod dowództwem Portugalczyka Ferdynanda Magellana opłynęła po raz pierwszy w historii kulę ziemską. Stało się to jednak pod banderą Hiszpanii. Kapitan nie dotrwał do końca podróży. Zginął na Filipinach podczas walk z tubylcami. Niemniej jednak to właśnie jemu przypisuje się końcowy efekt wyprawy i to on zasłynął w księgach i opowieściach.
Ponieważ Portugalia była i wciąż jest niewielkim krajem nie potrafiła dobrze zarządzać odkrytymi przez siebie terenami, dość szybko zaczęła tracić władzę nad koloniami. Dodatkowo monopolistyczne praktyki władz spowodowały, że tylko główna część kraju była w dobrych rękach. Wiele kolonii stało się wręcz miejscami zsyłek więźniów. Brazylia prawdziwy boom kolonizacyjny przeżyła dopiero w XVIII wieku gdy w jednej z prowincji odkryto złoża złota, srebra i diamentów, a afrykańskie wybrzeża czekały na zamieszkanie do początku XIX wieku.
Portugalia swoje położenie na mapie Europy dobrze wykorzystała i przyczyniła się do rozwoju geografii. Była pierwszym i ostatnim krajem, który stosował politykę kolonialną, a wiek wielkich odkryć geograficznych z pewnością należy do ich najlepszych czasów.