Hiszpański i portugalski należą do jednej grupy języków romańskich. Oba wywodzą się z łaciny, mimo wszystko różnią się pod względem gramatycznym, leksykalnym czy fonologicznym (wymowa). I to właśnie tę ostatnią różnicę można zauważyć najszybciej.

1. Różnice w wymowie

Po pierwsze należy podkreślić, że istnieje różnica w wymowie wersji europejskiej języka portugalskiego oraz w wersji brazylijskiej. Skupiając się na wersji europejskiej obu języków, zarówno portugalskiego, jak i hiszpańskiego, warto zauważyć, że portugalski ma więcej „dźwięków” (fonemów), niż hiszpański, ze względu na większą ilość samogłosek. Często portugalski porównywany jest do rosyjskiego, w kontekście „melodii języka”.

2. Słownictwo

Jeśli chodzi o leksykę obu języków, to mimo różnic ortograficznych w zapisie, większość słów pochodzi z łaciny i są bardzo podobne. Istnieje jednak kilka różnic w znaczeniu, tzw. fałszywi przyjaciele np.:

PT: Acordar budzić się ES Acordar pamiętać, zgadzać się
PT: Barata karaluch ES: Barata tanie
PT: Cena scena ES: Cena kolacja
PT: Ninho gniazdo ES: Niño chłopiec
PT: Polvo ośmiornica ES: Polvo proszek

3. Różnice w zapisie

Wiele słów posiada różnice w zapisie spowodowane występowaniem dodatkowej samogłoski (dyftongu). Hiszpańskie dyftongi ue, ua, ie, ia są zastępowane przez e, i w portugalskim. Z kolei portugalskie dyftongi są zastępowane literą e w języku hiszpańskim. Oto niektóe przykłady:

drewno : madera (hiszpański) madeira (portugalski)

pierwszy : primero (hiszpański) primeiro (portugalski)

nowy : nuevo (hiszpański) novo (portugalski)

Niektóre wyrazy, które zaczynają się od f w portugalskim, w hiszpańskim zaczynają się od h. Litera z w środku wyrazu portugalskim jest zapisywana jako c, w hiszpańskim, np.:

robić : hacer (hiszpański) fazer (portugalski)

mówić : hablar (hiszpański) falar (portugalski)

Hiszpańska litera ñ jest zapisywana w portugalskim jako nh, np.:

Hiszpania : España (hiszpański) Espanha (portugalski)

Czasami portugalska końcówka -ão, jest zapisywana w hiszpańskim jako -ón:

serce : corazón (hiszpański) coração (portugalski)

emocja : emoción (hiszpański) emoção (portugalski)

W języku hiszpańskim wykrzyknik oraz znak zapytania występują na początku i na końcu dnia, w portugalskim, tak jak w większości języków na końcu dnia.

¿Cuántos años tienes? Quantos anos você tem?

4. Różnice gramatyczne.

Oto niektóre różnice gramatyczne występujące w języku hiszpańskim i portugalskim:

W języku portugalskim częściej używa się rodzajnika określonego, niż w języku hiszpańskim, i tak na przykład::

Madrid es la capital de España
Przed España nie ma rodzajnika, ponieważ w języku hiszpańskim przed nazwami krajów zwykle nie występuje rodzajnik. Natomiast w języku portugalskim pojawi się rodzajnik:
Madrid é a capital da Espanha.

Czas preterito perfecto (“czas teraźniejszy dokonany”) jest częściej używany w języku hiszpańskim, niż jego odpowiednik pretérito perfeito w języku portugalskim. Zdanie:

No, gracias. Ya he cenado. w języku hiszpańskim wyrażone jest w preterito perfecto
Não, obrigado. Já jantei. w portugalskim wyrażone jest w czasie przeszłym preterite

Tryb łączący w czasie przyszłym praktycznie nie występuje w języku hiszpańskim, natomiast w portugalskim jest dalej stosowany zarówno w piśmie jak i w mowie.

Muy i mucho (dużo, bardzo) w języku hiszpańskim posiadają jedyny odpowiednik w języku portugalskim: muito. Mucho w hiszpańskim stosowane jest przed lub po rzeczowniku lub czasowniku, natomiast muy z przysłówkami i przymiotnikami.

Należy dodać, że oba języki posiadają swoje regionalizmy, dialekty, które wpływają na różnorodność.